İslamiyet’in Türkler tarafından kabul edilmesiyle birlikte Türk edebiyatında, İslamiyet’i konu alan eserler telif edilmiştir. Bu eserlerin bilhassa tevhid, naat, münâcât ve hâtime bölümlerinde Allah’ın rahmetine ve Hz. Muhammed’in şefaatine nail olmak arzusunun dile getirilmesi bir gelenek hâline gelmiştir. Zamanla, şefaati konu edinen ve başta Hz. Muhammed olmak üzere Allah’ın şefaat etmesine müsaade buyurduğu kişilerden şefaat isteğinde bulunulan manzum ve mensur müstakil eserler telif edilmiştir. Bu eserler, dinî-tasavvufi türlerden ayrılarak şefaatnâme olarak adlandırılmıştır. Şefaatnâmelerin geneli, eski Anadolu Türkçesi döneminde telif edilen Hikâye-i (...) Kesikbaş, Hikâye-i Deve, Hikâye-i Güvercin, Hikâye-i Geyik, Hikâye-i Kız, Hikâye-i İsa, Hikâye-i İsmail ve Hikâye-i İbrahim gibi dinî manzum hikâyelere anlatım ve üslup özellikleri bakımından benzemektedir. İslam dinini halka öğretmek amacıyla sade bir Türkçe ile kaleme alınan ve tahkiyenin ön planda olduğu bu hikâyelerden biri, muhtevasından dolayı şefaatnâme türü içerisinde değerlendirdiğimiz Şefaatnâme-i Yahyâ’dır. Çalışmamıza konu edilen bu eser, Süleymaniye Kütüphanesi Yazma Bağışlar Bölümü’nde 4042 demirbaş numarasıyla kayıtlı olan ve içerisinde Süleyman Çelebi’nin (ö. 1422?) Vesîletü’n-Necât’ı ile eski Anadolu Türkçesi döneminde telif edilen dinî muhtevalı pek çok manzum hikâyenin bulunduğu yazmanın 155a-160a sayfaları arasında yer almaktadır. Şefaatnâme-i Yahyâ, aruzun “fâ‘ilâtün / fâ‘ilâtün/ fâ‘ilün” kalıbıyla ve mesnevi nazım şeklinde yazılmıştır. 154 beyitten müteşekkil bu eserde, Hz. Muhammed’in günahkâr ümmet için üzülüp ağlaması, o esnada sohbetinde bulunan Hz. Ebû Bekir, Hz. Ömer, Hz. Osman, Hz. Ali, Hz. Ayşe ve Hz. Fatma’ya günahkâr kullara şefaat için ne yapacaklarını sorması ve onların da bu soruyu cevaplamaları tahkiye edilmiştir. Bu makalede, öncelikle şefaatnâme hakkında bilgi verilmiştir. Ardından, Şefaatnâme-i Yahyâ’nın dil, şekil, anlatım ve muhteva özellikleri incelenmiştir. Sonrasında ise Yahyâ’nın Şefaatnâme’sinde ele alınan konunun Ömeroğlu’nun (ö. 14. yy) Şefaatnâme’sinde, Pir Muhammed’in (ö.?) Şefaatnâme’sinde, Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi Y. Y. 520/2 numarada kayıtlı yazmanın 30a-34a yaprakları arasında bulunan müellifi meçhul bir şefaatnâmede de yer alması sebebiyle bu dört metin mukayese edilmiştir. Farklı şairlerin kaleminde, aynı olay örgüsünün nasıl ifade edildiği bir tablo dâhilinde ortaya konmaya çalışılmıştır. Makalenin sonunda, Şefaatnâme-i Yahyâ’nın transkripsiyonlu metni hazırlanarak araştırmacıların istifadesine sunulmuştur. (shrink)

Öz: Bu makale Neolitik döneme ait ve Anadolu’da inşa edilen ilk tapınak olma özelliğine sahip Göbeklitepe’yi ele almaktadır. Arkeologlara göre burası insanlığın en eski tapınaklarından biridir. Göbeklitepe, yerleşik hayattan ve tarımsal üretimden yoksun olan avcı-toplayıcı toplulukların dinsel inanışları hakkında çok önemli bilgiler sunar. Bu tapınak, arkaik insanların dinden ve inançtan yoksun ilkel bir hayat sürmediklerini, aksine bir inanca sahip olduklarını, inançlarını yaşamak için tapınak inşa ettiklerini ve zengin bir dinî sembol kullandıklarını göstermektedir. Göbeklitepe, insanların yerleşik hayata geçip kendisi için konut (...) yapmadan, hayvanları evcilleştirmeden ve tarımsal üretime başlamadan önce dinî ihtiyaçlarını karşılamak için tapınak yaptığının bir göstergesidir. Özet: Bu makale Neolitik döneme ait ve Anadolu’da inşa edilen ilk tapınak olma özelliğine sahip Göbeklitepe’yi ele almaktadır. Şanlıurfa yakınlarında 1995 yılında başlatılan arkeolojik kazılar, insanlık tarihine bakış açımızı değiştirmiş ve geçmiş hakkında sahip olduğumuz bilgilerin doğruluğunu test etme imkânı sunmuştur. Göbeklitepe, arkaik insanın inanç ve düşünce dünyası hakkındaki bilgilerimizin gerçeği yansıtmadığını göstermiştir. Yaşamını avcı-toplayıcı olarak sağlamaya çalışan, din ve soyut düşünceden yoksun olduğu düşünülen, çanak-çömlek yapmasını bile bilmeyen, tarımı ve yerleşik hayatı keşfetmemiş insanların yoğun ve zengin bir sembolik anlatıma sahip tapınaklar yapması, bilim adamlarını derinden etkilemiştir. Toplamda 20 adet olan ve çapı 10 -30 metre arasında değişen dairesel yapılardan oluşan Göbeklitepe tapınaklarının en ilgi çekici unsuru, T biçiminde olan ve üzerinde soyut sembol ve hayvan kabartmalarını bulunduran dikili taşlardır. Dairesel yapının merkezinde iki adet ve çevresinde 10 ile 12 adet arasında T biçiminde yaklaşık 200 tane dikili taş bulunmaktadır. Bu T biçimindeki dikili taşlar üzerinde kapsamlı bir inceleme yapıldığında ve kadim Anadolu ve Mezopotamya uygarlıklarının dinsel inanışları ve tapınak kültü göz önünde bulundurulduğunda, bu dikili taşların tanrıları sembolize ettiği anlaşılmaktadır. Göbeklitepe, çocukları veya daha küçük dereceli tanrılar tarafından çevrelenen ve bu tanrıların oluşturduğu çemberin merkezinde yer alan tanrı ve tanrıça çiftinin oluşturduğu tanrılar panteonunun kutsal alanıdır. Göbeklitepe bir tapınak olmanın ötesinde karanlıkta kalmış bir inanç sisteminin en önemli temsilcisi olarak karşımızda durmaktadır. Yazılı kaynakların bulunmadığı ve sınırlı arkeolojik verilerin elde edilebildiği Neolitik Dönemin erken evresine ait olan Göbeklitepe, bu dönemde yaşamış arkaik insanın inanç ve düşünce dünyasını bize göstermektedir. Bu megalitik yapının yapısal ve biçimsel özellikleri, arkaik insanın sanıldığı gibi ilkel olmadığını kanıtlamaktadır. Göbeklitepe, dinin doğuşu ve gelişimi konusunda çok önemli bilgiler sunmaktadır. Özellikle evrimci ve pozitivist bakış açılarıyla oluşturulmuş ve dinin büyü, ruh, korku, atalara tapma gibi basit ve asılsız yapılardan doğup zamanla karmaşık ve kurumsal inançlar biçimine dönüştüğünü öne süren teorilerin gerçeği yansıtmadığını göstermiştir. Araştırmacılar, avcı-toplayıcı toplulukların yerleşik hayata ve tarımsal üretime geçtikten sonra toplumsal yaşamla birlikte bazı sorunlarla karşılaştıklarını ve bu sorunlara çözüm arayışının dinlerin doğuşunu hazırladığını düşünüyorlardı. Diğer bir ifade ile kurumsal dinler, karmaşık toplumsal yaşamın bir ürünü ve sonucu olarak görülüyordu. Fakat Göbeklitepe dinsel inanışların düşünülenden çok daha eski dönemlerde, kurumsal olarak ve basit olmayan formlarda bulunduğunu göstermiştir. Göbeklitepe’nin, bilinen en eski ve ilk tapınak yapısı olduğu iddia edilmektedir. Kendisinden önce bilinen antik tapınaklardan en az 5000 yıl eski olan bu megalitik yapı, uygarlığın gelişiminde dinsel inanışların ne kadar etkili ve önemli olduğunu açık bir şekilde göstermektedir. Uzun yıllar kazı başkanlığını yapmış olan arkeolog Klaus Schmidt, Göbeklitepe’nin ortaya çıkmasıyla birlikte “.. önce tapınak kuruldu sonra şehir. ” sözleriyle, insanoğlunun genlerinde bulunan inanma ihtiyacının ne kadar öncelikli olduğunu ifade etmiştir. Göbeklitepe insanoğlunun konut, tarım ve çanak çömlek gibi temel ihtiyaçlardan önce görkemli ve karmaşık tapınaklar yaptığını ve bunun arkaik insan topluluklarının güçlü inanç duygusundan kaynaklandığını göstermiştir. İnsanın genlerinde bulunan inanma ihtiyacı insana her şeyden önce tapınak yapmayı ilham etmiştir. Göbeklitepe ile temsil edilen inanç sistemi ve düşünce dünyasının ne kadar zengin ve etkili olduğunu, aynı bölgede en az 5000 yıl sonra ortaya çıkan Anadolu ve Mezopotamya uygarlıkları üzerindeki etkisinden anlayabiliriz. Bu uygarlıkların tapınak yapıları ve dinsel inanışları, bu megalitik yapı ile dikkate değer bir biçimde uyuşmaktadır. Bu uygarlıkların karanlıkta kalmış yönlerini ortaya çıkarmada, Göbeklitepe kaçırılmayacak bir fırsat sunmaktadır. Bu megalitik yapı ortaya çıktığında büyük ses getirmiş ve bilim insanlarının ilgisini çekmiştir. Hakkında yazılı ve görsel basında çok sayıda haberin çıktığı bu tapınak kompleksinin, Aden bahçesi, Babil Asma Bahçelerinin kalıntısı, Şaman tapınağı ve uzaylıların merkezi olduğu iddiaları ortaya atılmıştır. Göbeklitepe üzerinde yapılan arkeolojik kazıların ilerlemesi ve onun hakkında daha fazla bilgiye ulaşılması, onun bir ritüel merkezi olarak tapınak olduğunu göstermiştir. Göbeklitepe’nin yapısal ve biçimsel özellikleri, bu yapının her şeyden önce bir tapınak olduğunu göstermiştir. Gerek dikili taşlardan oluşan dairesel yapıları ve gerekse yerleşim yerlerinden uzak yüksek bir tepede bulunması bu düşünceyi güçlendirmektedir. Göbeklitepe’yi avcı-toplayıcı toplulukların ibadet ettikleri, tanrılara kurbanlar sundukları, yılın belirli dönemlerinde dinî festival ve şölenler gerçekleştirdikleri, tanrıların yaşadığı kutsal mekânlar olarak gördükleri ve kutsalı tecrübe ettikleri bir tapınak olarak düşünmek daha doğru bir yaklaşımdır. Göbeklitepe’nin, tarih boyunca inanç merkezi olarak kalmış ve peygamberler şehri olarak bilinen Şanlıurfa’da ortaya çıkması ülkemiz için önemli bir ekonomik ve kültürel fırsat oluşturmuştur. Anadolu’nun ne kadar kadim ve zengin bir kültürel dokuya sahip olduğunu kanıtlayan bu megalitik yapı, ortaya çıktığı günden beri birçok yerli ve yabancı araştırmacının akınına uğramıştır. Bilimsel literatürün en eski ve ilk tapınağı olan Göbeklitepe, arkaik insanın günümüz insanına miras olarak bıraktığı ve insanlığın ilk dönem sırlarını taşıyan gizemli bir tapınak kompleksidir. (shrink)

We investigated the ethical behavior of Turkish university students to compare the difference in ethical behavior between business students and non-business students, examine the impact of key contingency variables on how they make decisions when confronted with an ethical dilemma, and investigate the process underlying the ethical behavior of Turkish students. Data were collected from business students at a major private university in Western Turkey. The results indicate that a Turkish student’s peers, marital status, and education level exert a significant (...) effect on their ethical behavior. Further, business students specifically differed from non-business students in their enhanced use of egoism when confronted with an ethical dilemma. The results of this research may have important educational policy implications for business ethics in Turkey. (shrink)

Gallicanism is specifically related to the Catholic Church of France, and it is a set of ecclesiastical and political doctrines and practices which tried to limit the powers of the Papacy in France in general. In particular, it characterized the situation of the Catholic Church in France at certain periods. The emergence of Gallicanism as a specific idea came about in the 14th century and was first used as a term in 1810. Almost everything expressed by Gallicanism is a distinctive (...) development within the French Catholic Church. Gallicanism was mostly about the riches of the Catholic Church and administrative matters rather than a theological movement. These issues were mostly related to episcopal jurisdiction, appointments of bishops, church properties and revenues, and at the core of all these issues lay the sharing of church revenues. The French Crown began to acquire gains, especially regarding the property and financial income of the church with the weakening of the power of the Papacy. This new situation left the bishops between the popes and the kings, and prepared the ground for the development of Gallicanism in the country. However, Gallicanism did not come around as a separatist movement and did not lead to the separation of the Catholic Church of France from the Roman Catholic Church. Due to the conflicts of interests between the king, parliament and the clergy, Gallicanism could not develop into a monolithic thought or doctrine, it manifested itself in different perspectives. These manifestations have been treated as Episcopal, Parliamentary, and Royal Gallicanism in most academic studies. Each of these different Gallican ideas brought to the fore the institutions indicated in their naming and received support from them. However, all three versions of Gallicanism shared some common ideals. These are the common ideals of different Gallicanisms: (1) the independence of the king of France in worldly affairs, (2) the supremacy of an ecumenical council over the pope, and (3) the restriction of the pope's intervention in the French Catholic Church. Royal Gallicanism aimed to gather the powers snatched away from the Papacy in the hands of the king. Parliamentary Gallicanism shared similar principles with Royal Gallicanism. (shrink)

Religious education is a communication process between teacher and student. Martin Buber is one of the philosophers who attach importance to the communication and relationship that should be established between teachers and students in education. In Buber's dialogue philosophy, it is underlined that a reciprocal relationship should be established between teacher and student. Our study from this point aims to draw attention to the efforts of a sound communication opportunity between teacher and student in religious education in the light of (...) Martin Buber's thoughts. In this study designed as a qualitative research, the document analysis method was used. In this sense, the main theme of our study is Buber's books and articles translated into Turkish and English. Besides, the studies of Cohen, Friedman, Blenkinsop, and Boschki have also been studied. The relationship of the individual with the world in Buber's philosophy of dialogue takes place in two styles. The first is the I-S/He relationship style. The person who has this level of a relationship sees the world as an object to be experienced only for himself/herself. For this reason, there is no reciprocity in their relations and experience takes place within the individual. According to Buber, the second type of relationship is based on the I-You perspective. The individual who has this form of relationship makes the world meaningful in an open, sincere, and mutual relationship. In the education based on I-S/He behavior style, the teacher has a one-way relationship with students, which is not based on reciprocity. In this process, the teacher focuses more on the subject the student will tell. Buber criticizes this kind of education, which is avoided and not related to the student. According to Buber, education should be done according to the I-You behavior style. In this way, it is possible to realize the unique existence of the child and to unite with his/her inner and outer world with the power of mutual relationship and participation. In order for the learners to establish a sound relationship with the world in general and religious and moral phenomena in particular, the learners should be in contact with religious educators in the first place. In religious education, it is necessary to establish a relationship by the teacher in which religious beliefs and values are not imposed on the student and the authenticity of a student is respected. This relationship is only possible if the student trusts the teacher and knows that the teacher is really with him/her in person. The religious educator should provide the learner with real experiences that s/he can experience and feel and should be able to follow the inner world and thoughts of the learner in this process. In this context, it is necessary to turn onto the reality, problems, and needs of the period in which students live more than the future and adulthood. The tradition should be handled as a living organism that touches the student's life, not in the form of dull, finished events and stories, and focused more on principles and messages than events and people. As a result, education should aim not only to improve cognitive development and creativity but also to develop and excel in all aspects of the person. For this reason, emotional and social phenomena should be a part of religious education. The best way to include emotional and social phenomena in religious education lies in the relationship between teachers and students. For this reason, we think that it is necessary to concentrate more on relations theoretically between religious educators and learners. In fact, we also aim to remove the issue of communication from a technical issue and place it in an ontological issue perspective. This study aims to be a humble beginning for these purposes. (shrink)

Background There have been different ethical approaches to the issues in the history of philosophy. Two American philosophers Beachump and Childress formulated some ethical principles namely 'respect to autonomy', 'justice', 'beneficence' and 'non-maleficence'. These 'Four Principles' were presented by the authors as universal and applicable to any culture and society. Mawlana, a great figure in Sufi tradition, had written many books which not only guide people how to worship God to be close to Him, but also advise people how to (...) lead a good life to enrich their personality, as well as to create a harmonious society and a peaceful world. Methods In this study we examined the major works of Mawlana to find out which of these 'Four Principles of Bioethics' exist in Mawlana's ethical understanding. Results We have found in our study that all these principles exist in Mawlana's writings and philosophy in one form or another. Conclusions We have concluded that, further to Beachump and Childress' claim that these principles are universal and applicable to any culture and society, these principles have always existed in different moral traditions in different ways, of which Mawlana's teaching might be presented as a good example. (shrink)

Gallicanism is specifically related to the Catholic Church of France, and it is a set of ecclesiastical and political doctrines and practices which tried to limit the powers of the Papacy in France in general. In particular, it characterized the situation of the Catholic Church in France at certain periods. The emergence of Gallicanism as a specific idea came about in the 14th century and was first used as a term in 1810. Almost everything expressed by Gallicanism is a distinctive (...) development within the French Catholic Church. Gallicanism was mostly about the riches of the Catholic Church and administrative matters rather than a theological movement. These issues were mostly related to episcopal jurisdiction, appointments of bishops, church properties and revenues, and at the core of all these issues lay the sharing of church revenues. The French Crown began to acquire gains, especially regarding the property and financial income of the church with the weakening of the power of the Papacy. This new situation left the bishops between the popes and the kings, and prepared the ground for the development of Gallicanism in the country. However, Gallicanism did not come around as a separatist movement and did not lead to the separation of the Catholic Church of France from the Roman Catholic Church. Due to the conflicts of interests between the king, parliament and the clergy, Gallicanism could not develop into a monolithic thought or doctrine, it manifested itself in different perspectives. These manifestations have been treated as Episcopal, Parliamentary, and Royal Gallicanism in most academic studies. Each of these different Gallican ideas brought to the fore the institutions indicated in their naming and received support from them. However, all three versions of Gallicanism shared some common ideals. These are the common ideals of different Gallicanisms: the independence of the king of France in worldly affairs, the supremacy of an ecumenical council over the pope, and the restriction of the pope's intervention in the French Catholic Church. Royal Gallicanism aimed to gather the powers snatched away from the Papacy in the hands of the king. Parliamentary Gallicanism shared similar principles with Royal Gallicanism. (shrink)

Bu çalışmada İmam Mâlik’in/Mâlikîlerin necasetler ve kadınların özel halleriyle ilgili üç sünni mezhep başta olmak üzere cumhura muhalefet ettiği ve bu mezhebin karakteristiği haline gelen bazı temel meselelerden yola çıkılarak onların Hicaz bölgesi kaynaklı bir mezhep olarak eser çizgisinde mi rey çizgisinde mi yahut bu iki arasında olup esere mi daha yakın olduğu ihtimallerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Bu noktada Mâlikîlerin ve diğer mezheplerin muteber klasik kaynakları ile “ihtilâfu’l-fukahâ” türünden eserlere müracaat edilmiştir. Ele alınan örneklerde Mâlikîlerin görüşleri şöyledir: Suların pislenmesi konusunda (...) Mâlikîler suyun azlık ya da çokluk ölçüsünü değil suyun rengi, tadı ve kokusu gibi temel vasıflarından birinin değişip değişmediğini esas alarak hüküm vermişlerdir. Eti yenen hayvanların idrar ve dışkıları konusunda eti yenen hayvan necis bir şeyler yeyip içmemişse bunların hem idrarları hem de dışkılarının temiz olup, namaza engel olmadığı görüşünü benimsemişlerdir. Köpeğin kendisinin ve yaladığı kabın temiz olup olmadığı konusunda Mâlikîler köpek ve domuz dahil canlı olan her hayvan -necis bir şey yemiş olsa bile- temiz olduğu görüşünü savunmuşlardır. Hayzın herhangi bir alt sınırının olup-olmadığı noktasında bunun alt bir sınırının olmadığı ve bir defalık kanama yani kısa bir müddet kanın gelmesinin âdetin sübutu için yeterli olduğunu görüşünü benimsemişlerdir. Âdetli kadının Kur’an okuması meselesinde ise bu durumda olan kadının Kur’an’a dokunmasının yasak olduğu, fakat onu dokunmadan okuyabileceği görüşünde olmuşlardır. Hatta öğretici veya öğrenci olanlar zaruret miktarınca eğitim amacıyla ruhsat hükümden faydalanarak Kur’ân’a hem dokunabilir hem de onu okuyabilir. Elde edilen bulgular neticesinde İmam Mâlik’in/Mâlikîlerin maslahat ve istihsanı kullanmada öne çıkan bir mezhep olarak reyi kullanmakla birlikte, genel olarak nasların umumundan veya mutlaklığından hareket ettikleri, görüşlerine aykırı özel nasları mutlaka usule ait bir yöntemle te’vil ettikleri yahut cerh ve ta’dil yoluna başvurdukları veya meşru gerekçeleri olan istihsan yoluyla terk ettikleri, dolayısıyla esere daha yakın oldukları ve Hicaz fıkhını temsil ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. (shrink)

Monetary intelligence theory asserts that individuals apply their money attitude to frame critical concerns in the context and strategically select certain options to achieve financial goals and ultimate happiness. This study explores the dark side of monetary Intelligence and behavioral economics—dishonesty. Dishonesty, a risky prospect, involves cost–benefit analysis of self-interest. We frame good or bad barrels in the environmental context as a proxy of high or low probability of getting caught for dishonesty, respectively. We theorize: The magnitude and intensity of (...) the relationship between love of money and dishonest prospect may reveal how individuals frame dishonesty in the context of two levels of subjective norm—perceived corporate ethical values at the micro-level and Corruption Perceptions Index at the macro-level, collected from multiple sources. Based on 6382 managers in 31 geopolitical entities across six continents, our cross-level three-way interaction effect illustrates: As expected, managers in good barrels, mixed barrels, and bad barrels display low, medium, and high magnitude of dishonesty, respectively. With high CEV, the intensity is the same across cultures. With low CEV, the intensity of dishonesty is the highest in high CPI entities —the Enron Effect, but the lowest in low CPI entities. CPI has a strong impact on the magnitude of dishonesty, whereas CEV has a strong impact on the intensity of dishonesty. We demonstrate dishonesty in light of monetary values and two frames of social norm, revealing critical implications to the field of behavioral economics and business ethics. (shrink)

Given the ubiquitous nature of love, numerous theories have been proposed to explain its existence. One such theory refers to love as a commitment device, suggesting that romantic love evolved to foster commitment between partners and enhance their reproductive success. In the present study, we investigated this hypothesis using a large-scale sample of 86,310 individual responses collected across 90 countries. If romantic love is universally perceived as a force that fosters commitment between long-term partners, we expected that individuals likely to (...) suffer greater losses from the termination of their relationships—including people of lower socioeconomic status, those with many children, and women—would place a higher value on romantic love compared to people with higher status, those with fewer children, and men. These predictions were supported. Additionally, we observed that individuals from countries with a higher (vs. lower) Human Development Index placed a greater level of importance on romantic love, suggesting that modernization might influence how romantic love is evaluated. On average, participants worldwide were unwilling to commit to a long-term romantic relationship without love, highlighting romantic love’s universal importance. (shrink)

Monetary Intelligence theory asserts that individuals apply their money attitude to frame critical concerns in the context and strategically select certain options to achieve financial goals and ultimate happiness. This study explores the bright side of Monetary Intelligence and behavioral economics, frames money attitude in the context of pay and life satisfaction, and controls money at the macro-level and micro-level. We theorize: Managers with low love of money motive but high stewardship behavior will have high subjective well-being: pay satisfaction and (...) quality of life. Data collected from 6586 managers in 32 cultures across six continents support our theory. Interestingly, GDP per capita is related to life satisfaction, but not to pay satisfaction. Individual income is related to both life and pay satisfaction. Neither GDP nor income is related to Happiness. Our theoretical model across three GDP groups offers new discoveries: In high GDP entities, “high income” not only reduces aspirations—“Rich, Motivator, and Power,” but also promotes stewardship behavior—“Budget, Give/Donate, and Contribute” and appreciation of “Achievement.” After controlling income, we demonstrate the bright side of Monetary Intelligence: Low love of money motive but high stewardship behavior define Monetary Intelligence. “Good apples enjoy good quality of life in good barrels.” This notion adds another explanation to managers’ low magnitude of dishonesty in entities with high Corruption Perceptions Index. In low GDP entities, high income is related to poor Budgeting skills and escalated Happiness. These managers experience equal satisfaction with pay and life. We add a new vocabulary to the conversation of monetary intelligence, income, GDP, happiness, subjective well-being, good and bad apples and barrels, corruption, and behavioral ethics. (shrink)

Corruption involves greed, money, and risky decision-making. We explore the love of money, pay satisfaction, probability of risk, and dishonesty across cultures. Avaricious monetary aspiration breeds unethicality. Prospect theory frames decisions in the gains-losses domain and high-low probability. Pay dissatisfaction (in the losses domain) incites dishonesty in the name of justice at the individual level. The Corruption Perceptions Index, CPI, signals a high-low probability of getting caught for dishonesty at the country level. We theorize that decision-makers adopt avaricious love-of-money aspiration (...) as a lens and frame dishonesty in the gains-losses domain (pay satisfaction-dissatisfaction, Level 1) and high-low probability (CPI, Level 2) to maximize expected utility and ultimate serenity. We challenge the myth: Pay satisfaction mitigates dishonesty across nations consistently. Based on 6500 managers in 32 countries, our cross-level three-dimensional visualization offers the following discoveries. Under high aspiration conditions, pay dissatisfaction excites the highest- (third-highest) avaricious justice-seeking dishonesty in high (medium) CPI nations, supporting the certainty effect. However, pay satisfaction provokes the second-highest avaricious opportunity-seizing dishonesty in low CPI entities, sustaining the possibility effect—maximizing expected utility. Under low aspiration conditions, high pay satisfaction consistently leads to low dishonesty, demonstrating risk aversion—achieving ultimate serenity. We expand prospect theory from a micro and individual-level theory to a cross-level theory of monetary wisdom across 32 nations. We enhance the S-shaped Curve to three 3-D corruption surfaces across three levels of the global economic pyramid, providing novel insights into behavioral economics, business ethics, the environment, and responsibility. (shrink)

The study aimed to find out the impact of fees imposed on escorts on the consumer behavior of expatriate families in the Kingdom of Saudi Arabia by studying purchase motives, sources of purchase decisions, economic factors and social factors when purchasing products. The study concluded that there was no effect of these factors on changing the consumption habits of expatriate families. Rather, factors intervened that led to the increasing control of most of these factors and their impact, especially with the (...) deterioration of the economic and security conditions in the countries of arrivals, and the preference of most families to stay in the Kingdom. (shrink)

Chelebi (Çelebi) Sulṭān is a Ṣūfī poet. Due to poor and limited sources, there is a hardness in finding accurate and sufficient information about him. Abdülbaki Gölpınarlı claimed that this anonymous poet could be Oğlan Sheikh İsmāʿil-i Maʿşūḳī (d. 1539) from Bayramī-Melāmī by relying on the unanimous ghazal recorded in Ḥālet Efendi 800 in Suleymaniye Library. However, the fact that the aforementioned ghazal with simple copy variations published in Eşrefoğlu Rūmī Diwan weakens the credibility of his argument that Chelebi Sulṭān (...) could be Oğlan Sheikh İsmāʿil-i Maʿşūḳī. Though the acknowledgment of this data, Gölpınarlı still insisted on the credibility of his claim that the ghazal belongs to Oğlan Sheikh. Moreover he argued that the claims suggesting that the ghazal belongs to Eşrefoğlu Rūmī (d. 1469) should be questioned. Other than this ghazal, there is one more qasida (ḳasīde) with having gizlidir word after the rhyme associate to Chelebi Sulṭān, and an annotation to this qasida by Āyīne-zāde Meḥmed Şemseddīn-i Sirozī (d. 1688/89). However, neither the qasida and ghazal attributed Chelebi Sulṭān nor the Āyīne-zāde’s annotation provide satisfying information to identify the identity of the poet. Therefore, it can be claimed that Chelebi Sulṭān’s identification is based on weak arguments. No more evidence can develop these estimations into evidence-based arguments. This article tries to provide a virtual framework for the identity of Chelebi Sulṭān. In this context, the article firstly discusses Chelebi Sulṭān’s disposition and popularity on Ṣūfī groups by considering the contents of the manuscripts mentioning him. Then, it analyzes whether Chelebi Sulṭān is associated with Ḥurūfīs or not by focusing on the ism-musemmā subject in the two first couplets of the qasida attributed to the Ṣūfī poet. Finally, the article speculates whether the poet called Chelebi Sulṭān in literature could be Misālī (d. 1577), or not, who is one of the Ḥurūfī poets. The subject of Chelebi Sulṭān's connection with Ḥurūfīsm is examined under two titles in the article. The possibility of Chelebi Sulṭān to be Misālī, one of the Ḥurūfī poets, was discussed based on the qasida with nedür rhyme. In this regard, there are two assumptions. The first one is that the pseudonym Misālī is mentioned in the qasida, and the second evidence is that there is a qasida with nedür word after rhyme belonging to Chelebi Sulṭān in the two copies of the Misālī Diwan. However, although the mentioned qasida exists in the recent copies, this qasida is not found in the oldest copies of the diwan. Therefore it is possible to conclude that this lack weakens the possibility that Chelebi Sulṭān could be Misālī, one of the Ḥurūfī poets. The second title is related to the issue of the ism-musemmā in the first two couplets of the qasida with nedür word after rhyme. Through this analysis, it was discussed whether Chelebi Sulṭān could be Ḥurūfī or not. At this point, it is revealed that there is a similarity between the two couplets of Chelebi Sulṭān in the qasida with nedür word after rhyme on the issue of ism-musemmā and some other couplets of Ḥurūfī poets (Nesīmī / Ḫalîlî, Misālī, et al.) on the same issue. Besides, the views of a few groups, apart from the Ḥurūfī Poets, that discussed ism-musemmā issue in their poetry, were evaluated. The article refers to the Ṣūfī poet's qasida with nedür word after rhyme while discussing the issue of which groups favored Chelebi Sulṭān more and it also tried to determine which groups read this qasida at that period. To discuss the general content of the manuscript, the manuscript registered in Suleymaniye Library Mihrisah Sultan number 185, the corpus cataloged in Suleymaniye Library, Galata Mevlevihanesi 233, and the manuscript cataloged in Millet Library Ali Emiri Collection (AEArb) 4341, were examined. Thus it can be claimed both Chelebi Sulṭān and his qasida were popular among heterodox groups, as it was observed that the qasida also exists in the works of Ḥurūfī, Alevi-Bektashi, and Bayramī-Melāmī groups. Despite all this, there is no clear conclusion regarding the identity of Chelebi Sulṭān. Nevertheless, it is possible to say that Chelebi Sulṭān was popular among heterodox Ṣūfī groups and that some Ḥurūfī views influenced him. (shrink)

Hadiths that have been discussed in this paper consist of narrations regarding divine attributes and having some problematic meanings between supporters of Bişr al-Marīsī and ʿUthmān al-Dārimī. These narrations were mostly accepted denounced (munkar) by Bişr al-Marīsī and his sopporters due to having an anthropormophist and corporealist content about God. They rejected divine attributes according to their understanding of God based on incomparability (tanzīh) which provided by Mutazilite approach towards divine attributes even though they conveyed some features of Ahl al-Ra’y. (...) They found contradicted of attributing human features to God based on their tanzīh understanding, therefore, they interpreted such this kind of narra-tions in terms of their approach or rejected at all. At the other hand, a hard Hadith scholar Uth-man al-Darimi believed that one should accept divine attributes as they are in the Qur’an and Sunna. According to his belief, he considered the explicit meanings of the narrations without interpretation of divine attributes, and based on his perpective he denied Bişr al-Marīsī and his supporters’ interpretations claiming they would cause divesting God of all attributes (ta‘tīl). He argues that these narrations should be taken into considerations based on their explicit mea-nings. The discussions on these hadiths are important due to showing different approaches of scholars from the schools of Ahl al-Ra’y and the ones from Ahl al-Hadith towards the hadith du-ring the period when the main Hadith works were collected. Discussions on the narrations stu-died in this paper reveal two schools’ understandings of divine issues, their approaches to divi-ne attributes, as well inform us their perspectives of hadith in general.Summary: The present paper examines the debates between ʿUthmān al-Dārimī (d. 280/894) and the supporters of Bishr al-Marīsī (d. 218/833) on the divine attributes mentioned in some hadiths in the period when the main hadith books were composed (i.e., III/IXth century). These debates that took place between the scholars of Ahl al-Hadith and Ahl al-Ra’y concern the un-derstanding and interpretation of the hadiths in a certain way.It could be stated that the debates focus on how the hadiths should be understood, or whether it is the explicit meaning of the words or the possible methaphorical meanings beyond them that should be considered.It is worth briefly introducing the parties who discussed the hadiths studied here. The aforementioned discussions about some hadith narrations are between the supporters of Bishr al-Marīsī and ʿUthmān al-Dārimī, one of the important figures of the Ahl al-Hadith who wrote a separate work on these hadiths. This work was written as a rejection of the views of Bishr al-Marīsī and his two students on the attributes of God and some issues regarding hadith.Bishr al-Marīsī was regarded as an important scholar of Kalam who received fiqh education from Abū Yūsuf (d. 182/798). He is a scholar of Ahl al-Ra’y who made scientific dis-cussions with many scholars including Imam al-Shafiʿī (d. 204/820). He was on the council of the Caliph Al-Mamūn (d. 218/833) and had a significant role in the adoption of the idea of the createdness of the Qurʾān (khalq al-Qurʾān).Uthmān al-Dārimī,on the other hand, was a scholar of Ahl al-Hadith who learned ha-dith from the authorities of his era such as Yaḥyā b. Maʿīn (d. 233/847), ʿAlī b. al-Madīnī (d. 234/848), Isḥāq b. Rāhawayh (d. 237/851), and Aḥmad b. Ḥanbal (d. 241/855). Having visited all the important cities for the training of hadith, he learned the hadiths and conveyed them.With the understanding of proving the divine attributes and the opposition of the misin-terpretation of the narratives related to them, the groups advocating the appropriation of these lines in accordance with the understanding of incomparability (tanzīh) have complied the works since the first period. According to ʿUthmān al-Dārimī, the rejection of the divine attributes by Mu'tazila was influential in the emergence of the criticism literature of the Ahl al-Hadith and many authors wrote works in this direction.Regarding a narration by Abū Hurayra, an opponent reports that this narration gives the impression that God has the eyes and ears as we know. ʿUthmān al-Dārimī reports that this hadith proves sight and hearing not the eyes and ear organs. He indicates that God has no like by no means. Therefore, it is slanderous to refer the claim that Allah is made of organs to the Ahl al-Hadith. Abū Dāwūd states that with this hadith the attributes of sight and hearing for God are proved and Jahmiyya’s denial of the divine attributes are rejected.The opponent also considered Abū Hurayra's narration referring to the Prophet: "Faith is from Yemen, wisdom is from Yemen! I feel the breath of your Lord from Yemen!" as denounced (munkar). Because, according to Bishr al-Marīsī and his companions, breath can only come from those with an abdominal cavity, and Allah is free from it. According to ʿUthmān al-Dārimī, the opponent misunderstood. What is meant here is the wind that blows from Yemen and comforts people. In the context of this narration, we see that supporters of Bishr al-Marīsī evaluate the narrative literally, while ʿUthmān al-Dārimī interpret the narrative.Regarding the narration, "You can not approach Allah with something more virtuous than what comes out of it (the Qur'ān)" Ibn al-Saljī reports that Mushabbiha understands this as one with an abdominal cavity and from whom speech comes out. This understanding is in-valid since God is "samad" in the sense that He has no void. With this hadith, it is meant that the Qur'ān comes out of Allah’s presence rather than Allah. According to ʿUthmān al-Dārimī, the real aim of Ibn al-Saljī is to deny God's attribute of speech. There is no doubt that the Qur'ān comes from Him, and those who do not accept it merely deny His attribute of speech.Attributed to Ibn Abbas; The meaning of "yamīn Allah" (the right hand of Allah) in narration "Black Stone (al-ḥajar al-aswad) is the right hand of Allah on earth, handshakes with the people" is not the right hand that we know according to Ibn al-Saljī, it is blessing and grace of Allah. According to ʿUthmān al-Dārimī, who acknowledges that Black Stone is not meant to be a hand, the purpose of Ibn al-Saljī is to deny the two hands mentioned in the verses and ha-diths about Allah with invalid interpretations.ʿUthmān al-Dārimī, who criticized that Ibn al-Saljī quoted from another narration which Ibn Abbās heard from the Prophet, says that such poor narrations should not be spread. In addition, he points out that Ibn al-Saljī's interpretation is ugly and he criticizes it. Because Allah who is mentioned in the narrative is depicted as a young man with curly hair in a green suit. Such a narration is also an untrustworthy narration as it contradicts the authentic narrations of the Prophet. ʿUthmān al-Dārimī, who made this assessment of the narration, rejects the com-ments that the opponent made about the narration. According to the opponent, the phrase "I have come to Allah" means "to come into the presence of Allah in the Garden of Eden." Accor-ding to ʿUthmān al-Dārimī’s understanding, such complicated hadiths should not be only narra-ted.About the narration that are based on the Prophet and he does not know the answer to what he has come to know of himself, then he feels the coolness of his fingers as he puts his hand on his back and learns everything, the opponent evaluates the following: He was not Allah who came to the Prophet, but a well-behaved angel who was being directed by Allah and he was the angel who put his hand. ʿUthmān al-Dārimī rejects this interpretation of that oppo-nent. This comment is also contrary to other authentic hadiths. After he refused to the com-ment of the opponent about relevant narration, ʿUthmān al-Dārimī stated that he could not trust this comment on the basis of the authentic narrations he mentioned.Salaf scholars have preferred to be silent in this regard, as it is seen among the most difficult subjects to talk about divine attributes. However, subsequent generations have held dif-ferent paths in this regard. The basic approaches to understanding the divine attributes can be summarized in three main titles: tafwīd, tashbīh, and ta’wīl. Tafwīd is the path adopted by the early salaf scholars and means to leaving the knowledge about Allah’s entity and attributes to His knowledge. Tashbīh means to compare Allah to the created or the created to Allah. Ta'wīl is to interpret the Qur'ānic verses and hadiths that give the impression that Allah is like the crea-tures with semantics and rational deduction. The ones who deny the adjectives are called as Muʿattila and those who prove their attributes are called as Sifatiyya. According to Ahl al-Ra’y, it is necessary to appropriately make interpretation (ta'wīl) of the attributes giving the impression of anthropomorphism in terms of the dictionary. In the divine attributes, Muʿtazila advoca-ted the incomparability (tanzīh), whereas Ashʿariyya and Māturīdiyya adopted interpretation in accordance with incomparability. Mushabbiha and the Wahhābī-Salafī understanding has also taken the expressions regarding divine attributes with their explicit meanings.The debate between the scholars who lived in the ages II/VIII and III/IX, when the most important works are composed in the science of hadith, is important in that it is the first turn. In addition to this, the debate also contains important information on the approach to the Qur'ānic verses and hadiths, in that it shows two basic approaches, one of which represents the school of Ahl al-Ra’y, and the other represents the school of Ahl al-Hadith.ʿUthmān al-Dārimī generally advocates adhering to the explicit meaning of the narra-tion, while Bishr al-Marīsī and his companions criticize the narration labeling it as denied (mun-kar) or making an interpretation. On rare occasions, the places where ʿUthmān al-Dārimī re-jects the narration and makes interpretation, or where Bishr al-Marīsī and his companions de-fend the narrative can be seen.Interpretations made by Bishr al-Marīsī on the problematic narratives have influenced on the next scholars. Alongside Muʿtazilite scholars such as al-Jubbāʾī (d. 303/916), Qāḍī ʿAbd al-Jabbār (d. 415/1024) and Abū l-Ḥusayn al-Baṣrī (d. 436/1044), his interpretations have been quoted by Sunni scholars such as al-Ghazālī (d. 505/1111), Ibn ʿAqīl (d. 513/1119) and Fakhr al-Dīn al-Rāzī (d. 606/1210).The fact that the truth can be put forward in the science of hadith, which is based on the narration, does not favor one of the "narration" and "ra’y", it should be kept in mind that both of these depend on the proper and balanced use of both. To reveal the truth, the narration is in need of the opinion and the opinion (ra’y) is in need of the narration. Narration and opinion sho-uld be seen as complementary elements, not each other's opponents. (shrink)

Bişr el-Merîsî taraftarları ile Osman ed-Dârimî arasında burada tartışma konusu yapılan hadisler haberî sıfatları konu alan ve müşkil nitelikte olan rivayetlerden oluşmaktadır. Bu rivayetleri genelde Bişr el-Merîsî ve taraftarlarının tecsîm ve teşbîh içerdiği iddiasıyla münker kabul ettikleri görülmektedir. Ehl-i re’y özellikleri taşımakla birlikte ilahî sıfatlar konusunda Mu’tezilî bir anlayışa sahip olduklarından tenzih anlayışları gereği sıfatları reddetmektedirler. Yaratılmışlara ait niteliklerin yaratıcıya nisbet edilmesini tenzîh anlayışlarına aykırı gördüklerinden bu tür müşkil rivayetleri ya kendi anlayışları doğrultusunda te’vîl ya da reddettikleri gözlenmektedir. Sert (...) bir ehl-i hadîs âlimi olan Osman ed-Dârimî ise, ayet ve hadislerde bildirilen ilahî sıfatlara iman edilmesi gerektiğini kabul etmektedir. Bu anlayışı sebebiyle bu rivayetlerde bildirilen haberî sıfatlara da te’vîl etmeksizin lafzî anlamıyla yaklaşmakta; kendi görüşü doğrultusunda Bişr el-Merîsî ve taraftarlarının yaptığı te’vîlleri reddetmekte, bu te’vîllerin ta’tîle yol açacağını ileri sürmektedir. Bu rivayetlerin lafzî (literal) anlamları doğrultusunda anlaşılması gerektiğini savunmaktadır. Bu hadisler üzerinde yapılan tartışmalar, temel hadis eserlerinin yazıldığı dönemde Ehl-i re’y ve Ehl-i hadîs ekollerine mensup âlimlerin hadislere yaklaşımlarını göstermesi bakımından önem arzetmektedir. Burada vermiş olduğumuz hadisler üzerindeki tartışmalar bu iki ekolün uluhiyet anlayışını, haberî sıfatlara yaklaşımlarını ortaya koyduğu gibi bunların genel anlamda hadis perspektifi hakkında bizlere bilgi vermektedir.ÖzetBu araştırma, temel hadis kitaplarının yazıldığı dönemde, yani III./IX asırda, haberî sıfatlar ihtiva eden bazı hadisler üzerinde yapılan tartışmaları ele almaktadır. Tartışma Osman ed-Dârimî (ö. 280/894) ile Bişr el-Merîsî’nin (ö. 218/833) taraftarları arasında geçmektedir. Hadisler üzerinde Ehl-i hadîs ile Ehl-i re’y mensubu âlimler arasında gerçekleşen bu tartışmalar bir yönüyle hadislerin anlaşılması ve yorumlanmasını ilgilendirmektedir. Tartışmanın, burada ele alınan hadislerin nasıl anlaşılması gerektiği; lafızların kelime anlamı mı (literal) yoksa bu lafızların ötesindeki muhtemel mecazî anlamları dikkate alınarak mı anlaşılması gerektiği noktasında odaklandığı söylenebilir. İnceleme konusu yapılan hadisleri tartışan tarafları kısaca tanıtmak yerinde olacaktır. Sözünü ettiğimiz rivayetlerle ilgili tartışmalar Bişr el-Merîsî taraftarları ile Osman ed-Dârimî arasında geçmektedir. Ehl-i hadîs’in önemli simalarından biri olan Osman ed-Dârimî, hadislerle ilgili bu tartışmaları içeren ayrı bir eser yazmıştır. Bu eser, Allah’ın sıfatları ve bazı hadis meseleleri konusunda Bişr el-Merîsî ve onun iki talebesinin görüşlerine reddiye olarak yazılmıştır. Bişr el-Merîsî, Ebû Yusuf’tan (ö. 182/798) fıkıh tahsil etmiş, önemli bir kelâmcı olarak tanınmıştır. O, kelâmla ilgili konularda aralarında İmâm Şâfiî’nin (ö. 204/820) de bulunduğu pek çok âlimle ilmî tartışmalar yapmış bir ehl-i re’y âlimdir. Halife Me’mûn’un (ö. 218/833) danışma meclisinde bulunmuş, Kur’ân’ın yaratılmışlığı (Halku’l-Kur’ân) görüşünün benimsenmesinde önemli payı olmuştur. Osman ed-Dârimî ise, Yahyâ b. Ma’în (ö. 233/848), Ali b. Medînî (ö. 234/848-49), İshâk b. Râhûye (ö. 238/853) ve Ahmed b. Hanbel (ö. 241/855) gibi döneminin otoritelerinden hadis öğrenmiş bir ehl-i hadîs âlimidir. Hadis tahsili için önemli bütün şehirleri dolaşarak hadis öğrenmiş ve rivayette bulunmuştur.Haberi sıfatları ispat ve bunlarla ilgili rivayetlerin teviline karşı çıkan anlayış ile, bu rivayetlerin tenzih anlayışına uygun biçimde tevilini savunan kesimler ilk dönemden itibaren eserler telif etmişlerdir. Osman ed-Dârimî’ye göre, ehl-i hadîs’in eleştiri edebiyatının ortaya çıkmasında, Mu’tezile’nin ilahî sıfatları reddetmesi etkili olmuş ve pek çok müellif bu yönde eserler yazmışlardır. Ebû Hüreyre’den nakledilen bir rivayetle ilgili olarak muârız, bu rivayetin Allah için bildiğimiz göz ve kulak organlarından oluştuğu izlenimi verildiğini söyler. Osman ed-Dârimî, bu hadisin göz ve kulak organlarını değil görme ve işitmeyi ispat ettiğini söyler. Hiçbir konuda Allah’ın benzerinin bulunmadığını belirtir. Dolayısıyla Allah’ın organlardan oluştuğu iddiasını ehl-i hadîs’e nisbet etmek iftiradır. Ebû Dâvûd, bu hadis ile Allah için görme ve işitme sıfatlarının ispat edildiğini ve Cehmiyye’nin ilahî sıfatları inkar görüşüne reddiye olduğunu belirtir. Ebû Hüreyre’in Hz. Peygamber’e nispet ederek naklettiği: "İman Yemenlidir, hikmet Yemenlidir! Ben Rabbi’nizin nefesini Yemen tarafından hissediyorum!" rivayetini de muârız münker kabul etmiştir. Çünkü Bişr el-Merîsî ve ashâbına göre nefes ancak karın boşluğu olanlardan çıkar, Allah ise bundan münezzehtir. Osman ed-Dârimî’ye göre, muârız yanlış anlamıştır. Burada kastedilen, Yemen tarafından esen ve insanı rahatlatan rüzgardır. Bu rivayet bağlamında bakıldığında, Bişr el-Merîsî taraftarlarının rivayeti literal değerlendirdiğini, Osman ed-Dârimî’nin ise rivayeti yorumladığını görmekteyiz. İbnü’s-Selcî, "Siz, Allah’a ondan çıkandan (Kur’ân’dan) daha faziletli bir şeyle yaklaşamazsınız!" rivayeti hakkında, Müşebbihe’nin bunu, karın boşluğu olan, kendisinden kelâm çıkan şeklinde anladıklarını belirtir. Allah boşluğu olmayan anlamında "samed" olduğundan bu anlayış geçersizdir. Bu hadisle, Kur’ân’ın Allah’tan değil O’nun katından çıkması kastedilmiştir. Osman ed-Dârimî’ye göre, İbnü’s-Selcî’nin asıl maksadı Allah’ın kelâm sıfatını inkâr etmektir. Kur’ân’ın O’ndan çıktığında bir şüphe yoktur, bunu sadece kelâm sıfatını kabul etmeyenler inkâr etmektedir. İbn Abbâs’a atfedilen; "Rükn (Hacerülesved) yeryüzünde Allah’ın sağ elidir, halk ile onunla musafaha eder" rivayetinde geçen "yemînullah" (Allah’ın sağ eli) sözünün anlamı, İbnü’s-Selcî’ye göre bildiğimiz sağ el değil, Allah’ın nimeti ve ikrâmıdır. Hacerülesved ile elin kastedilmediğini kabul eden Osman ed-Dârimî’ye göre, İbnü’s-Selcî’nin maksadı, geçersiz te’villerle Allah hakkında ayet ve hadislerde belirtilen iki eli inkar etmektir. İbn Abbâs’ın Hz. Peygamber’den naklettiği başka bir rivayeti İbnü’s-Selcî’nin eserine alıp nakletmesini eleştiren Osman ed-Dârimî, bu tür zayıf rivayetlerin yayılmaması gerektiğini söyler. Buna ilave olarak İbnü’s-Selcî’nin yaptığı yorumun da çirkin olduğunu belirtir ve eleştirir. Çünkü sözü edilen rivayette Allah, yeşil bir takım elbise giymiş kıvırcık saçlı bir genç olarak tasvir edilmektedir. Böyle bir rivayet Hz. Peygamber’den gelen sahih rivayetlerle çeliştiği için de güvenilmez bir rivayettir. Rivayetle ilgili bu değerlendirmeyi yapan Osman ed-Dârimî, rivayet hakkında muârızın yaptığı yorumları da reddeder. Muârıza göre, "Rabbimin yanına girdim" sözü, "Adn cennetinde Rabbimin huzuruna girdim" demektir. Osman ed-Dârimî’ye göre bu gibi müşkil (problemli) hadisler re’y ile tefsir edilmemeli, rivayet edilip bırakılmalıdır. Hz. Peygamber’e dayandırılan ve Allah’ın kendisine geldiğinden bahisle cevabını bilemediği bazı sorulan sorduğundan, sonra Rabbinin elini sırtına koymasıyla parmaklarının serinliğini hissettiğinden ve her şeyi öğrendiğinden bahseden rivayetle ilgili olarak muarız şu değerlendirmede bulunur: Allah Resûlü’ne gelen Rabbi değil güzel suretli bir melekti, o melek Allah tarafından yönledrilmekteydi ve elini koyan da o melekti. Osman ed-Dârimî, muârızın bu yorumunu reddeder. Bu yorum aynı zamanda diğer sahih hadislere de aykırıdır. Osman ed-Dârimî, sözkonusu rivayet hakkında muârızın yorumunu reddettikten sonra zikrettiği sahih rivayetlere dayanarak buna güvenilemiyeceğini ifade etmiştir. İlahî sıfatlar hakkında konuşmak en zor konular arasında görüldüğünden, selef âlimleri bu konuda susmayı tercih etmişlerdir. Ancak sonraki nesiller bu konuda farklı yollar tutmuşlardır. İlahi sıfatları anlama konusundaki temel yaklaşımları tefvîz, teşbîh ve te’vîl şeklinde üç ana başlıkta toplamak mümkündür. Tefvîz, selef alimlerinin benimsediği yol olup, Allah’ın zâtı ve sıfatlarının mahiyetine ilişkin bilgiyi ilâhî ilme havale etmek demektir. Teşbîh, Allah’ı yaratılmışlara veya yaratılmışları Allah’a benzetmek anlamına gelir. Te’vil, Allah’ın yaratılmışlara benzediği izlenimini veren ayet ve hadisleri dil bilimi ve aklî bilgilerle yorumlamaktır. Sıfatları inkar edenlere Muattıla denilmiş, sıfatları ispat edenler Sıfâtiyye diye anılmıştır. Ehl-i re’y’e göre Allah’a atfedilen ve sözlük anlamı bakımından teşbîh ve tecsîm izlenimi veren sıfatları uygun biçimde te’vil etmek gerekir. İlâhî sıfatlarda Mu’tezile tenzihi öne çıkarmış, Eş’ariyye ve Mâtürîdiyye ise tenzihe uygun te’vili benimsemiştir. Müşebbihe, Vehhâbî-Selefî anlayış da ilahî sıfatlardaki lafızları zahiri anlamlarıyla almışlardır. Hadis ilminde en önemli temel eserlerin telif edildiği II./VIII. ve III./IX. asırda yaşamış olan âlimler arasında cereyan eden inceleme konusu yaptığımız tartışma, ilk döneme ait olması bakımından önemlidir. Bunun yanında tartışma, âyet ve hadislerden oluşan naslara yaklaşımda, iki temel yaklaşımı göstermesi bakımından da önemli bilgiler ihtiva etmektedir. Bu iki temel yaklaşımdan biri ehl-i re’y ekolünü, diğeri ise Ehl-i hadîs anlayışını temsil etmektedir. Osman ed-Dârimî genel olarak rivayetin lafzına bağlı kalmayı savunmakta, Bişr el-Merîsî ve ashâbı ise münker olduğu gerekçesiyle rivayeti eleştirmekte ya da te’vil etmektedir. Nadir de olsa Osman ed-Dârimî’nin rivayeti ret ya da te’vil ettiği, Bişr el-Merîsî ve ashâbının ise rivayeti savunduğu yerler de görülebilmektedir. Müteşâbih (problemli) rivayetler hakkında Bişr el-Merîsî’nin yaptığı te’viller sonraki âlimler üzerinde etkili olmuştur. Onun te’villeri, Cübbâî (ö. 303/916), Kādî Abdülcebbâr (ö. 415/1025), Ebü’l-Hüseyin el-Basrî (ö. 436/1044) gibi Mu’tezilî âlimlerin yanı sıra, İbn Fûrek, Gazâlî (ö.505/1111), İbn Akîl (ö. 513/1119), Fahreddîn er-Râzî (ö. 606/1210) gibi sünnî âlimler tarafından da iktibâs edilmiştir. Rivayete dayalı olan hadis ilminde hakikatin ortaya konulabilmesi, "rivayet" ve "re’y" seçeneklerinden birini tercih etmekle değil; bunların her ikisini de yerinde ve dengeli olarak kullanılmasına bağlı olduğunu hatırda tutmak gerekir. Hakikatin ortaya çıkarılmasında rivayet re’ye, re’y de rivayete muhtaçtır. Rivayet ve re’y birbirinin rakibi değil tamamlayıcı unsurları olarak görmek gerekir. (shrink)

Nazariyat, Journal for the History of Islamic Philosophy and Sciences, issued twice a year in English and Turkish (Nazariyat İslam Felsefe ve Bilim Tarihi Araştırmaları Dergisi), is a refereed international journal. It publishes original studies, critical editions of classical texts and book reviews on Islamic philosophy, kalām, theoretical aspects of Sufism and the history of sciences. The goal of Nazariyat is to contribute to the discovery, examination and reinterpretation of the theoretical traditions in the history of Islamic thought, by giving (...) special attention to the post-classical period of it. **ISSN: 2148-8088 E-ISBN: 2547-9415**. (shrink)

Name der Zeitschrift: Der Islam Jahrgang: 94 Heft: 2 Seiten: 496-526.

Dār al-Qurʾāns, which were among the madrasas in the Ottoman period and where qirāʾāt was taught, turned into the Qur'āns schools after the law on unity of education, enacted on March 3, 1924. That was the end of the institutional entity of qirāʾāt education in Turkey. Afterwards, a number of qirāʾāt teachers kept performing this education by their individual efforts. Among these teachers, Osman Nuri Taşkent who was the former head-imam of Nuruosmaniye Mosque in Istanbul was assigned as a (...) Qurʾān teacher in Adapazarı in 1936. This research aiming to address Taskent’s service as a public servant, his educational activities, and his role in the re-institutionalization of the qirāʾāt education is planned as a qualitative case study and carried out by document analysis and interview techniques. In conclusion, this study has demonstrated that (a) this school which aimed to be offered in Adapazarı was planned as qirāʾāt education school, (b) Taşkent was the responsible official teacher (c) 14 students graduated under his mentorship in Adapazarı, and (d) this institution was named as Dār al-Ḥuffāz of Adapazarı in his period. Moreover, it shows that after the leaving of Taşkent, this school maintained the education under the responsibility of Himmet Babalıoğlu who is one of the former students; however, the type of education changed and turned into a general Qur'āns chool.Summary: With the law of unified education which is a turning point in the history of Turkish education, all educational institutions were gathered under responsibility of the Ministry of Education. However, madrasas were closed approximately two months later, even though it was not included in the law. Along with the madrasas, Dār al-Qurrā that are the institutions performing education on the recitation, memorizing, and the principles ofreading the Qurʾān were also attempted to be closed with the similar understanding. However, the President of the Religious Affairs in this period opposed this attempt and these institutions turned into Qurʾān schools due to the insistences of the president that these institutions should maintain their education under the responsibility of the presidency of religious affairs. After this change, qirāʾāt education lost its institutional entity.Whether Dār al-Qurrās have been able to continue education since 1925 as Qurʾān schools is controversial. According to some researchers, the Qurʾān schools after this change were not closed as opposed to other religious institutions, imam hatip schools and Darülfünun Faculty of Theology, and continued their education. Another view is that these courses were officially opened for the first time in 1925, closed since 1929 with the alphabet revolution in 1928, but they restarted education in 1930 with the permission for limited locations in Anatolia and for some teachers in Istanbul. Another view is that the courses planned to be opened in ten places could not be activated due to some obstacles in 1925, but they could be opened after the closing of imam hatip schools after 1930.In some studies, it is stated that the qirāʾāt education, which lost its institutional existence with the conversion of Dār al-Qurrās to the Qurʾān schools, providing general Qurʾān education has been continued with individual efforts of some qirāʾāt teachers such as Serezli Ahmed Şükrü (d. 1932), Hamdi Efendi (d. 1939), Akrepoğlu Osman Nûrî Taşkent (d. 1942), Ömer Aköz (d. 1952), (Ayağıkesik) İsmail Hakkı Bayrı (d. 1972), Hasan Akkus (d. 1972) and Üsküdarlı Ali Efendi (d. 1976). In the same studies, it is also underlined that the science of qirāʾāt regained an institutional entity only after the attempts of Tayyar Altıkulaç in 1968, with the sending of the Diyanet to Aşıkkutlu, honorarily occupied with the science of qirāʾāt in Uğurlu town of Of. However, the fact that Osman Nuri Taşkent was appointed in 1936 as Qurʾān teacher in Adapazarı while he had been the chief-imam of the Istanbul Nuruosmaniye Mosque reveals that the efforts for the institutionalisation of the qirāʾāt education began much earlier.This research aiming to address Taskent’s service as a public servant, his educational activities, and his role in the re-institutionalization of the qirāʾāt education is planned as a qualitative case study. The main problem in the study is whether the appointment of Osman Nuri Taşkent, the chief-imam of the Istanbul Nuruosmaniye Mosque in 1936, as a Qurʾān teacher in Adapazarı is an attempt to establish an institution of qirāʾāt education in the early period of the republic, or not, and the some results are as follows:In the diploma that he awarded Himmet Babalıoğlu who one of his students in Adapazarı, Taşkent presented himself as assigned the teacher and tutor by Turkish Republic for those who want to memorize and learn the Qurʾān as well as to learn qirāʾāt according to books of Shātibiyya and Durra in Adapazarı. This statement shows that his main reason for the leaving Istanbul was qirāʾāt education. Before his appointment to Adapazarı in 1936, Taşkent was giving qirāʾāt education at the Nuruosmaniye Mosque. Accordingly, in his interview with Diyanet Magazine in 1989, Hızal who is one of previous students stated that he had received qirāʾāt education from Taşkent in Nuruosmaniye since the early 1930s. Moreover, in his ratification letter, he stated that Hızal got ratification for Taṣḥīḥ al-Ḥurūf on July 13th, 1933 and qirāʾāt on May 10th, 1935. These statements show that he was occupying with qirāʾāt education in Istanbul. In this case, it is not reasonable to assume that he was appointed in Adapazarı for general Qurʾān teaching.Some documents also clearly reveal that Taşkent went to Adapazarı for qirāʾāt education, and the education he provided there is about qirāʾāt. Six years after Taşkent left Adapazarı, the informative letter which the Adapazarı muftī of the period wrote to the Presidency of Religious Affairs is perhaps the most important document. According to this document, 14 students studied Taṣḥīḥ al-Ḥurūf in Adapazarı graduated under his mentorship. However, it should be immediately stated that “Taṣḥīḥ al-Ḥurūf” in this letter means qirāʾāt education in consideration of that Babalıoğlu and Hızal were among the 14 students. Because Babalıoğlu learned qirāʾāt all of them from Taşkent as in his diploma and Hızal received diploma of Taqrīb. Furthermore, Himmet Babalıoğlu and İsmail Uziş who were the students in Adapazarı submitted their petitions to ask the left position by Taşkent. These petitions are ones of the important documents proving that the process started with Taşkent in Adapazarı was qirāʾāt education. Accordingly, they both addressed their candidacy for Adapazarı Qurʾān teaching by emphasizing their qirāʾāt education and competence in this field.A clear answer may not be given to the question of "Is the appointment of Taşkent as a Qurʾān teacher in Adapazarı individually given to him or is an institution established there?" in the context of his departure. However, some correspondences show that this education was an institutional activity for his period. Then, when it is aimed to identify qirāʾāt education as an institution for its period, the title of “Dār al-Huffāz of Adapazarı” is used and Taşkent is described as “Adapazarı Qurʾān Teacher”. Additionally, as Adapazarı Qurʾān teaching had an institutional quality, one of his students, Himmet Babalıoğlu, was appointed to the relevant position after him. (shrink)

Gayretimin bir kısmı bilim dünyasına hizmet, ama diğer çok mühim bir gayesi ise; koskoca bir İslam aleminin yitirmiş olduğu kendine hürmeti, güveni ve insanlık tarihindeki yerini hatırlatmak, kaybettiklerini inşa etmek içindir. Prof. Dr. Fuat Sezgin Prof. Dr. Fuat Sezgin anısına ithaf ettiğimiz Felsefe ve Din Bilimleri Özel Sayımıza hoşgeldiniz. Prof. Dr. Fuat Sezgin, 24 Ekim 1924 tarihinde Bitlis’te dünyaya gelen Fuat Sezgin, il-kokulu Doğubayazıt’ta, ortaokul ve liseyi ise Erzurum’da bitirdikten sonra 1943 yılında İstanbul’a geldi. İstanbul Üniversitesi şarkiyat (Doğu bilimi) Araştırmaları (...) Enstitüsü’nde ünlü Alman şarkiyatçı Prof. Dr. Hellmut Ritter’in (1892-1971) öğrencisi olan Sezgin, Ritter’in tavsiyesi üzerine İslâm bilimlerine yöneldi. 1951’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakülte-si’den mezun olduktan sonra Arap Dili ve Edebiyatı alanında “Buhârî’nin Kaynakları Hakkın-da Araştırmalar” başlıklı teziyle doktorasını tamamladı. Bu çalışmasıyla, hadis kaynağı olarak İslâm kültüründe önemli bir yere sahip olan Buhârî’nin sözlü kaynaklar yerine yazılı kaynaklara dayandığı tezini ortaya attı. Doçent unvanını 1954 yılında alan Sezgin, 1960 askeri darbesinin ardından üniversi-telerden uzaklaştırılan 147 akademisyen arasında kendi adının da bulunması üzerine 1961’de Türkiye’den ayrıldı ve çalışmalarına Goethe Üniversitesi’nde (Frankfurt) devam etti. Câbir bin Hayyân hakkında hazırladığı ikinci tezini 1965’te Goethe Üniversitesi Doğa Bilimleri tarihi Enstitüsü’ne sunan ve bir yıl sonra profesörlüğe yükseltilen Sezgin, aynı yıl kendisi gibi şarkiyatçı olan Ursula Sezgin ile Evlendi. Alanında şimdiye kadar yazılan en kapsamlı eser kabul edilen Geshichte des arabisc-hen Schrifttums (Arapça Yazma Eserler Literatürü Tarihi) başlıklı kapsamlı eserinin ilk cildini 1967’de yayımlayan Sezgin, 1978’de Kral Faysal İslâmi İlimler Ödülü’ne lâyık görüldü. Bu ödül nedeniyle kendisine takdim edilen maddi desteği değerlendirerek 1982’de Goethe Üniversitesi Arap-İslâm Bilimleri Tarihi Enstitrüsü’nü, ertesi yıl ise bu enstitü bünyesinde, tarih boyunca Müslüman bilim insanlarının icat ettiği 800’den fazla bilimsel alet ve düzene-ğinin modellerinin sergilendiği İslam Bilim ve teknoloji Müzesi’ni kurdu. Bu müzenin bir benzerini 2008 yılında istanbul’da kuran Sezgin, 2010 yılında Prof. Dr. Fuat Sezgin İslam Bilim Tarihi Araştırmaları Vakfı’nın kuruluşuna öncülük etti. Kahire Arap Dili Akademisi, Şam Arap Dili Akademisi, Fas Rabat Kraliyet Akademisi, Bağdat Arap Dili Akademisi, Türkiye Bilimler Akademisi şeref üyeliği de dâhil olmak üzere çok sayıda ödül ve nişana layık görülen Sezgin’e; Erciyes Üniversitesi, Atatürk Üniversitesi, Süleyman Demirel Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi tarafından fahri doktora unvanları verildi. Frankfurt am Main Goethe Plaketi, Almanya Üstün Hizmet Madalyası, İran İslâmi Bilimler Kitap Ödülü ve Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü ile taltif edildi. Prof. Sezgin’in öncülüğünde kurulan İstanbul İslâm Bilim ve teknoloji tarihi Müzesi, Kültür ve Turizm bakanlığı 2016 özel Ödülü’ne lâyık görüldü. Arapça, Süryanice, İbranice, Latince ve Almanca başta olmak üzere 27 dil bilen Prof. Dr. Fuat Sezgin, 30 Haziran 2018’de İstanbul’da vefat etti ve Gülhane Parkı’ndaki İstanbul İslâm Bilim ve teknoloji tarihi Müzesi’nin bahçesine defnedildi. Vefatının ardından, 2018/6 sayılı Cumhurbaşkanlığı genelgesi ile 2019 yılı “Prof. Dr. Fuat Sezgin Yılı” olarak ilân edildi. Cumhurbaşkanlığı genelgesinde "İslam kültür ve medeniyetinin daha iyi anlaşılmasını sağlamak ve onu yeni nesillere en doğru şekilde aktarmak amacıyla yapılacak söz konusu çalışmalara ilgili tüm kamu kurum ve kuruluşlarınca her türlü destek ve katkının sağlanması hususunda gereğini rica ederim." İfadelerine yer verilerek Fuat Sezgin’in ülke sathında anlatılması ve düşüncelerinin anlaşılması için çeşitli faaliyetlerin yürütülmesi istenmişti. Koordinasyon Merkezi olarak da Kırıkkale Üniversitesi seçildi Dünyanın önde gelen bilim tarihçilerinden olan, İslam Bilim Tarihi alanındaki çalışmaları bulunan Prof. Dr. Fuat Sezgin’i gelecek nesillere tanıtmak, fikirlerini anlatmak amacıyla Sivas Cumhuriyet Üniversitesi tarafından da birçok faaliyet yapıldı. Dünyanın önde gelen bilim tarihçilerinden Prof. Dr. Fuat Sezgin’e, İslam Bilim Tarihi alanındaki çalışmalarından dolayı Üniversitemiz tarafından “Fahri Bilim Doktoru” unvanı verildi. Prof. Dr. Sezgin’e fahri bilim doktoru unvanı verilmesi dolayısıyla Üniversitemiz Kül-tür Merkezi’nde düzenlenen tören İstiklal Marşımızın okunması ve saygı duruşuyla başladı. Programa Rektörümüz Prof. Dr. Alim Yıldız, Sivas Belediye Başkan Yardımcısı Ah-met Özaydın, Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Musa Uzun, öğretim elemanları ve öğrenciler katıldı. Rektörümüz Prof. Dr. Alim Yıldız yaptığı açış konuşmasında, "İnsanlara İslam bilimlerinin gerçeğini tanıtmak, benlik duygularını olumsuz etkileyen yanlış yargılardan onları kurtarmak ve ferdin ehemmiyetine olan inancı kazandırmak amacıyla İslam Bilimi Tarihi araştırmalarına adanmış bir ömürdür Prof. Dr. Fuat Sezgin Hocamız. Öyle büyük bir otoritedir ki onu anmadan, onun hazırladığı eserlere bakmadan, bilim tarihiyle, İslam tarihiyle ilgili ortaya bir şeyler sunabilmek çok zordur. Bilim tarihinin en çalışkan, en birikimli bilim insanlarından biridir. İslam tarihine, İslam düşüncesine, İslami eserlere ve bilim dünyasına vermiş olduğu katkılarıyla bir medeniyet kâşifi, eşi bulunmaz bir değer ve ‘darbeler neden kötüdür’ sorusunun mücessem cevabıdır Prof. Dr. Sezgin. Bizim medeniyet ve kültürümüzde kültür, sanat ve beşerin, Yaratıcının her eserinde müşahede ettiği güzellikleri, çeşitli yol ve yöntemlerle ortaya koymasının vasıtasıdır. Bilgiyi hikmetle taçlandırıp irfana ulaştırmadıkça hiçbir şeyi yerli yerine oturtamayız." dedi. Konuşmanın ardından Rektör Yıldız, 93 yaşındaki Prof. Dr. Fuat Sezgin’e cübbe giydirdi. Daha sonra Sezgin katılımcılara ‘Arap İslam Tarihinden Bazı İzlenimler’ konulu ders verdi. Prof. Dr. Fuat Sezgin, “İnsanların bilgi tarihi ile ilgili verileri yazılı olarak kaydetme gayreti, politik tarihe olana nispetle tesadüflere ve keyfi değerlendirmelere göre çok geri zamanlarda oldu. İslam bilim tarihi yüksek ve kaliteli görüşleri yansıtır. Bunları burada sunamayacağım. Birçoğunu Arap-İslam tarihi adlı kitabımın bugüne kadar çıkmış olan 17. cildinde kaydetmeye çalıştım. Onu İstanbul’da Gülhane Parkı’nda İslam Tarihi Araştırmaları Vakfı yayınları arasında bulabilirsiniz.” dedi. Prof. Dr. Sezgin “Bilimler tarihinin verilerini değerlendirmekte, yaşanılan zamanın etüt şartını gözden kaçırılmasının esas olması gerektiğini anladım ve henüz kitabımı yazma-ya başlamadan rastladığım Fransız Coğrafya tarihçisi Joseph Toussaint Renaud (1795-1867)’un şu sözleri beni çok etkilemişti. “Tesadüf teknik ve sanatın ilerlemesinde çok büyük bir rol oynamaz. İnsanlar buluşlarında devamlı bir şekilde birden bir sıçrayışla değil, adım adım hareket eder. Her zaman aynı hızda değil, fakat devamlı olarak insan icat etmez. Olanı ilerletir.” ifadelerine yer verdi. Konuşmasının sonunda Prof. Dr. Sezgin, “Benim 65 yıldır yaymaya çalıştığım Arap İslam bilimleri tarihi hemen hemen her gün beni hayata bağladı. İslam dünyasında büyük bir hızla ilerleyen bilimler MS. 8. yüzyıldan itibaren Fransa ve İngiltere’ye diğer taraftan 10 ve 11. yüzyıldan itibaren Sicilya’ya ve İtalya’ya 9. yüzyıldan itibaren Bizans’a ulaştılar. Avrupa-lılar teknik bilimleri diğer bilimlere nazaran daha kolay anlıyor ve alabiliyorlardı. Bu anlam-da onlar 16. yüzyılda bazı yönlerde Müslümanlara ulaşmaya hatta onları geçmeye başladılar.” ifadelerini kullandı. Programın sonunda Rektörümüz ve Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Musa Duman, Prof. Dr. Fuat Sezgin’e tezhipli bir tablo hediye ettiler. 2019 Prof. Dr. Fuat Sezgin Yılı kapsamında Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Merkezî Kütüphanesi’ne Prof. Dr. Fuat Sezgin’in ismi verildi. Ayrıca Üniversitemiz Rektörlüğü tarafından düzenlenen 5’inci Hazan Şiir Dinletisi Sezgin anısına ithaf edilmiştir. 2019 yılının Haziran ayı içerisinde ise Üniversitemiz Rektörlüğü öncülüğünde ve İlahiyat Fakültesi Dekanlığınca ile Sivas Merkez Ulu Cami’de merhum Prof. Dr. Sezgin için Kur’an-ı Kerim tilaveti ve Mevlid-i Şerif programı gerçekleştirilmiştir. Son olarak üniversitemiz rektörlüğü tarafından desteklenen ve Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi tarafından yayımlanan Cumhuriyet İlahiyat Dergisi’nin 23. Cilt 3. Sayısı (Felsefe ve Din Bilimleri Özel Sayısı) Prof. Dr. Fuat Sezgin anısına ithaf edilmiştir. Felsefe ve Din Bilimleri alanından birçok güncel ve ilgi çekici araştırmayı bir araya getirdiğimiz sayımızı sizlere sunmaktan heyecan ve mutluluk duyuyoruz. Bize emanet edi-len değerli çalışmaları uluslararası alana taşımak için geniş bir ekiple tüm gayretimizi gösterdiğimizi ifade etmek isteriz. Yeni sayımızda başta makale sahibi değerli bilim insanlarımıza, yayın, danışma ve hakem kurullarımıza, Rektörlüğümüz Basımevi personeline ve özellikle dergimizin yayın aşamasında yadsınmaz emekleri olan alan editörlerimiz Dr. Öğr. Üyesi Adem Çiftçi, Arş. Dr. Öğr. Üyesi Gör. Fatma Kurttekin, Arş. Gör. Maruf Çakır, Arş. Gör. Alper Ay, Arş. Gör. Esma Güneş, Gör. Bayram Ünce, Arş. Gör. Sena Kaplan, Arş. Gör. Gülistan Aktaş,Arş. Gör. Hamit Demir Arş. Gör. Merve Yetim, Arş. Gör. Rukiye Göğen, Arş. Gör. Ömer Faruk Özbek, Arş. Gör. Salime Bera Kemikli, Arş. Gör. Naim Yaman, Arş. Gör. Sema Tombul, Arş. Gör. Nurgül Akdoğan, Arş. Gör. Ayşe Mine Akar, Arş. Gör. İlknur Bahadır ile Arapça dil editörü Prof. Dr. Ömer Faruk Yavuz ve İngilizce dil kontrolü sorumluluğunu üstlenen alan editörlerimiz Dr. Miyase Yavuz Altıntaş, Uzm. Zeynep Yücedoğru, Dr. Öğr. Üyesi Zuhal Ağılkaya Şahin, Dr. Metin Güven ve Dr. Kenan Tekin’e teşekkür ederiz. Dergimizin 23. Cilt 2. ve 3. Sayı (Özel Sayı)’larından itibaren Yazı İşleri Müdürü olarak Dr. Ahmet Çelik’in görevlendirildiğini bildirir kendisine yeni görevinde başarılar dileriz. Önceki sayılarımızda dergimizin Yazı İşleri Müdürlüğünü ifa eden Doç. Dr. Ali Yılmaz’a teşekkürlerimizi sunarız. 15 Haziran 2020’de yayınlanacak bir sonraki sayımız için makale kabul tarihlerinin yayın kurulumuz tarafından 1 Ocak- 15 Mart olarak değiştirildiğini hatırlatır çalışmalarınız-da kolaylıklar dileriz. (shrink)

Kur’ân-ı Kerîm kelimelerinin yazım özelliklerini inceleyen ilim dalına resm-i mushaf /resm-i Osmânî adı verilmektedir. Bu ilme, Hz. Osman’ın (ö. 35/656) halifelik devrinde (644-656), dönemin fasih Arapça kaidelerine göre yazım esas alınmak sûretiyle gerçekleştirilen mushaf istinsah faaliyeti kaynaklık etmektedir. Sahabe eliyle gerçekleştirilen bu çalışmada kullanılan imlanın, sonraki dönemlerde yazılan mushaflarda esas alındığı kabul edilmektedir. Bugün Hz. Osman himayesinde imla edildiği kesin olarak bilinen bir mushaf mevcut değildir. Bu yüzden Hz. Osman mushaflarındaki yazım şekillerine ait detaylar ancak hicrî 3-4. (...) asırlarda telif edilmeye başlanan eserlerden öğrenilebilmekte, resm-i mushaf kriterleri mezkûr kaynaklar baz alınarak belirlenmektedir. Lakin mushaf istinsahı faaliyetinden 3 asırdan daha fazla bir süre sonra kaleme alınan eserlerde verilen bilgilerin yeterliliği/sıhhati konusunda birtakım tereddütlerin varlığı malumdur. Mezkûr tereddütlerin izale edilmesine katkı sunma maksadıyla hazırlanan bu makalede, alanın temel eserlerinde yer alan resm-i Osmânî kaideleri bağlamında Topkapı Sarayı Müzesi/Emanetler Hazinesi 2 nr. Mushaf incelenmektedir. Erken dönemlere ait olduğunda şüphe bulunmayan Mushaf’ın, Hz. Ali’ye (ö. 40/661) tarafından yazıldığı iddia edilmektedir. Mevcut çalışma sayısı bakımından oldukça yeni bir alanda yapılan bu araştırmada, hicretten birkaç asır sonra telif edilen eserler vasıtasıyla ulaşılabilen kaideler ile erken dönemlerde yazılmış TMSK E. H. 2 nr. Mushaf’ın imlası kıyaslanmak sûretiyle, kaidelerin o dönemde ne derece uygulandığını tespite çalışılmıştır. İki bölümden müteşekkil makalenin ilk kısmında, Mushaf’a dair tanıtıcı ve teknik mahiyetteki bilgilere yer verilmiş, Mushaf’ın Hz. Ali’ye nispeti tetkik edilmiştir. Mushaf’ın erken dönemde imla edildiği ancak Hz. Ali tarafından yazılmasının mümkün olmadığı kanaatine yer verilmiştir. İkinci kısımda, ilgili eserlerde “hazf, ispat, ibdal, maktu‘/mevsûl yazım, hemze, Mesâhif-i Emsâr’ın gönderildiği beldelere göre farklılık arz eden yazım farklılıkları” şeklindeki konu başlıkları altında yer verilen toplam 1406 kelimenin yazım özelliğiyle TMSK E.H. 2 nr. Mushaf’ın yazımı mukayese edilmiştir. Sayfa, âyet noksanlığı bakımından neredeyse kusursuz nitelikteki bu Mushaf’ın tamamında yapılan inceleme sonucunda toplam 319 kelimede kaidelere muhalif yazım olduğu tespit edilmiştir. Üzerine inceleme yapılan tüm kadim Mushaflarda da görülen bu imla uyumsuzluğu, resm-i mushaf kaidelerinin sıhhatine dair mevcut soru işaretlerini kuvvetlendirmektedir. Bu da resm-i mushaf ilminin sınırlarını tespit için kadim mushafların imlasının da dikkate alınması gerektiğine, bunun için de erken dönemde yazılmış mushafların yazım şekilleri üzerine daha fazla araştırma yapmanın gerekliliğine işaret olarak kabul edilmelidir. (shrink)

İslam tarihinde Müslüman topluluk içinde ilk fikrî ve fiilî anlaşmazlıklar Hz. Peygamberin (s.a.v.) vefatının ardından başlamış daha sonra Hz. Osman ve ardından Hz. Ali döneminde olayların büyümesiyle Hâricîlik mezhebi tarih sahnesine çıkmıştır. Sıffîn savaşını bitirmeyi ve Müslümanlar arasında barışı temin etmeyi hedefleyen Tahkîm olayı başka bir ayrılıkla neticelenmiş, Kur’ân’ı-Kerîm’in hükümlerine uyulmadığı gerekçesiyle Müslüman topluluktan büyük bir grup ayrılarak Nehrevan’a çekilmiştir. Çoğu taşradan gelmiş, eğitim seviyesi düşük askerlerinden oluşan ve daha sonra Hâricîler diye isimlendirilen bu grup, kendi içlerinde de anlaşamamış (...) pek çoğu aşırılık yanlısı bir tavırla Emevî ve Abbasî Devletleri döneminde isyan etmiş ve muhtelif şiddet olaylarına karışmıştır. Hicrî üçüncü asrın sonlarında İbâdiyye hariç, başta Ezârika olmak üzere aşırılığa meyleden veya şiddete başvuran Hâricî gruplar dağılıp yok olmuştur. Hâricî kitleler içerisinde ortaya çıkmış olan İbâdiyye kendi dönüşümünü sağlayarak ve hatta fikir ve yöntemlerindeki yumuşaklık sebebiyle halktan gerekli desteği alarak bir yandan Kuzey Afrika’da 132 yıl hüküm süren Rüstemîler Devletini kurarken diğer yandan da fikrî bünyesini inşa etmiştir. Günümüzde Kuzey Afrika, Umman ve Zanzibar’da yedi milyona yakın nüfusa sahip olan bu mezhep pek çok açıdan etüt edilmeyi hak eden bir topluluk ve bir fikir akımıdır. İbâdiyye, hicrî ikinci asra dayanan yazılı eserleri ve yüzyıllarca biriktirdiği deneyimi ile İslam dininin inanç, davranış ve siyaset esaslarının tedvini için sosyo-politik zeminin anlaşılmasında değerli verilere sahiptir. Öte yandan mezhebin her açıdan objektif olarak ele alındığını söylemek mümkün görünmemektedir. Hicrî üçüncü asrın sonlarından itibaren yazılan fırak ve makālât türü eserlerde çeşitli gerekçelerle Hâricîlik için kullanılan pek çok yerici ifade, aidiyeti iyice araştırılmadan İbâdiyye’yi teşmil edecek şekilde kullanılmıştır ve halen de kullanılmaya devam etmektedir. Burada asıl dikkat edilmesi gereken önemli bir husus, ehl-i biꜤdat yahut ehl-i küfre ait olduğu değerlendirilen pek çok şahıs, düşünce veya ekolün ilmi açıdan tevsiki yapılmadan İbâdiyye’ye nispet edilmiş olabileceğidir. Bu makalede İbâdiyye’nin tarihi derinliklerine inilerek hem inanç sahasına yeni birtakım fikir veya tespitleri kazandırmak hem de mezhebin doğru bir şekilde anlaşılmasına katkı sunmak için İbâdiyye’ye nispet edilen bazı fikir, şahıs yahut alt grupların durumu ele alınmıştır. Bu amaçla temel fırak ve makālât eserleri, İbâdiyye’nin muteber klasik ve çağdaş kaynaklarıyla mukayeseli olarak kullanılmış ve İbâdiyye’ye nispeti tartışmalı olan alt grupların mezhebe aidiyeti tespit edilmeye çalışılmıştır. (shrink)

This paper addresses the question, how does wisdom contribute to management in circumstances of extreme unpredictability? We first discuss three key factors that fundamentally affect the conduct of business—human, knowledge, and the environment—as well as their characteristics and interactions. We then argue that managing the interaction between these factors to effectively deal with the complexity and unpredictability of a rapidly changing business world requires the appropriate application of wisdom, in particular ethics in the form of practical, moral, and epistemic virtues. (...) We propose that these three virtues are the link between the three factors and more effective decision-making and action taking in an unpredictable business world. A model is developed that conceptualizes the interconnection among the three factors and three virtues. This model has important academic and practical implications. For practice, the model points the way for both individuals and organizations to improve decision-making skills through the systematic expansion of perspectives gained through consideration of the three virtues. For academics, the model is an incremental, but important step in understanding the role of wisdom in management. (shrink)

This article examines the role of Islamic ethics in the marketing field. It presents Islamic contributions to the field by referencing original sources and concepts that are often not easily available to researchers and practitioners alike. In foundational texts, Islamic ethics have their own marketing practice prescriptions, practices that are driven by a discipline which shuns any dichotomy between organizational and societal interests. The paper underscores the role of marketers in improving the well-being of individuals and the community and presents (...) a framework for analyzing the link between Islamic ethics and societal welfare vis-a-vis marketing. Several marketing issues are identified and the contributions of Islamic teachings are presented. This paper, too, identifies emerging ethical dilemmas and the necessity to tackle them in a way that strengthens the role of marketing in societal affairs and ensures morally driven conduct. (shrink)

This volume contains 45 papers, written by the author alone or in collaboration with the following co-authors: Mumtaz Ali, Said Broumi, Sukanto Bhattacharya, Mamoni Dhar, Irfan Deli, Mincong Deng, Alexandru Gal, Valeri Kroumov, Pabitra Kumar Maji, Maikel Leyva-Vazquez, Feng Liu, Pinaki Majumdar, Munazza Naz, Karina Perez-Teruel, Rıdvan Sahin, A. A. Salama, Muhammad Shabir, Rajshekhar Sunderraman, Luige Vladareanu, Magdalena Vladila, Stefan Vladutescu, Haibin Wang, Hongnian Yu, Yan-Qing Zhang.

The principal result of this paper answers a long-standing question in the model theory of arithmetic [R. Kossak, J. Schmerl, The Structure of Models of Peano Arithmetic, Oxford University Press, 2006, Question 7] by showing that there exists an uncountable arithmetically closed family of subsets of the set ω of natural numbers such that the expansion of the standard model of Peano arithmetic has no conservative elementary extension, i.e., for any elementary extension of , there is a subset of ω* (...) that is parametrically definable in but whose intersection with ω is not a member of . We also establish other results that highlight the role of countability in the model theory of arithmetic. Inspired by a recent question of Gitman and Hamkins, we furthermore show that the aforementioned family can be arranged to further satisfy the curious property that forcing with the quotient Boolean algebra collapses 1 when viewed as a notion of forcing. (shrink)

This research analyses Moo in the colloquial Iraqi Language discourse marker. Marker co-occurrences are noteworthy features. This focuses on the study of the emotive and textual functions of Moo’s co-occurrences. It has been found that there are seven functions co-occurring with Moo’s that always appear in conjunction with different grammatical structures syntax on the different speech situations. The co-occurrences were used in emotional functions to show denial, causes, inhibition, rebuke, circumstantial, exemplary and questioning. Within one utterance, these markers can occur (...) together, triggering senses that are more complex. Many statements with Moo appear frequently in the form of questions. It seems that the speakers feel more curious about Moo’s questions and ask for more responses. Speakers use coexistence in the context of textual functions to raise the issue, stress, demand answers and negotiate. It was also used when the speakers had just learned to put something to the interlocutors’ attention. (shrink)

This text examines the conditions under which Deleuze’s philosophy was introduced into the Turkish language. By taking on the « task of the translator », I had the good fortune to experience what it was like to translate Deleuze’s work « from the middle », being both inspired by and working with Deleuze to do so. The question that arises when translating « déterrorialisation » is that of ensuring that this concept is not confused with either the earth or the (...) territory of the nation-state. In the same way, one has to translate « machines désirantes » outside of any influence by the way this has been rendered in English, since this inadvertently refers to phenomenology which Deleuze precisely contested in his philosophy. (shrink)

Antalya, which is today’s attraction center with its historical and natural beauties, was described as “a city like heaven” since ancient times. This city hosted many civilisations and states until the 13th century and became an important seaport after The Seljuks took over the region. The Seljuks applied civilization and urbanization policy also in Antalya, like other regions they ruled. The mosques, madrasahs (Islamıc theology institutions), schools, baths, caravansearis (hostels), hospices, and water cisterns in this period changed the structure of (...) the city and paved the way for improvements of public life. During the Ottomans some of these social institutions were kept active while the others no longer served to the public. However, with the construction of new social institutions, urbanization was resumed. The madrasas were generally built near or adjacent to the mosques, and had a significant role in developing the society and cultural structure. Although the madrasas in Antalya were mainly the institutions that maintain the education system, the research on these madrasas mostly focuses on their architectural features. The majority of these madrasas that are not comprehensively studied. Therefore, the functioning structures and the problems of Antalya Madrasas (Antalya, Korkuteli and Elmalı), which are reflected in the archive documents between the 17th and 20th centuries and also both individuals and institutions that had influence on these madrasas are going to be investigated in this study. Thus, this paper will shed more light on Antalya Madrasas.Summary: Antalya city, which was completely under the Seljuk sovereignty during the reign of Sultan Alaeddin Keykubat I (1219-1236), was named as Alâiyye dedicated to the Sultan's name and became an important port city of the Seljuk State after then. In the process of the fall of the Seljuk State and the beginning of the Emirates (Beylikler) period, the city became a land of Teke-Oğulları, a part of a Hamid-oğulları, and in 1390 the city became an Ottoman city after the struggle of Yıldırım Bayazid with Teke-oğuları. Antalya was home to the madrasahs, one of the formal education institutions during both the Seljuk and the Ottoman Empire. The madrasahs were built next to the mosque or in a detached area built by sometimes administrators or statesmen, sometimes by members of the dynasty or by the citizens who were wealthy. In Antalya, both single floor and second floor madrasahs were built. This study based on the documents from Prime Ministry Ottoman Archive, the travel books of İbn Bibi and Evliya Çelebi, the works on Antalya Madrasahs to be determine the madrasah in the districts of Antalya as Korkuteli and Elmalı. In addition to the Seljuk madrasahs such as Imaret Madrasah, Atabey Armagan Madrasah and Karatay Madrasah, there are also some madrasahs belonging to the Ottoman period, in Antalya. As a matter of fact, the madrasahs increased in number in the period of the Ottoman. Antalya madrasahs which are reflected in archival documents for any reason are as follows: “Süleyman Madrasah” located in Hatip Süleyman Street, “Madrasah built by Haci Mahmed” located in Elmali Street, “Hacı Abbaszâde Hacı Süleyman Madrasah” in Süleyman Street, “İsmail Efendi Madrasah” in Tahtapazarı Kızılsaray Street, Kasab Hacı Ahmed Madrasah, Hacı Cafer Ağa Madrasah, Murad Ağa Madrasah, Esir Hacı Ali Madrasah, Hacı Hasan Madrasah,“Madrasah built by Hasan Efendi” in Keçiyalar Street, in the Kadılar Street of Gediz County “Madrasah built by Yusuf Efendi”, “Madrasah built by Hızır Efendi” in Cami-i atik Street, Murat Pasha Madrasah, “Sefer Ağa Madrasah” located outside the city wall, “Büyülü Minaret Madrasah, Hatuniye Madrasah, Sheik Sinan Camii Madrasah located outside the city Wall, In addition to these madrasahs mentioned in some studies in Antalya, it is also stated that there are madrasahs such as Müsellim Madrasah, Kesik Minaret Madrasah, Karakas Madrasah, Varsakli Mehmet Efendi Madrasah, Meydan Madrasah, Surmeli Madrasah, Canmülk Madrasah, Ahi Kız Madrasah, Hacı Naim Efendi Madrasah, Susam Madrasah, Çömlekçi Madrasah, Değirmenönü Madrasah, Ak Mescid Madrasah, Âşık Doğan Madrasah and Çukur Madrasah.According to archive documents, in the sub-district of Antalya, which is used as a plateau or plateau area, some madrasahs were recorded as follows: Pınarbaşı Madrasah, Hızır Efendi Madrasah, Mustafa Efendi Madrasah, Emir Sinaneddin Madrasah, Hacı Menlü (Mevlüt) oğlu Ömer Medrese, Abu Bakr Agha Madrasah, Koca Hafız Medrese, Hacı Mollaoğlu El-Hac Ömer Madrasah, Sheikh İsmail Efendi Madrasah. However, Süleyman Fikri Erten, who works on Antalya, stated that the number of madrasahs is eight as: Haci Ahmet Madrasah of Kalkanlı, Sultan Hatun Madrasah, Koparanzade Hacı Hüseyin Madrasah, Karabayırlı Hacı Hüseyin Madrasah, Kaşlı Ali Efendi Madrasah, Hacı Hüseyin Madrasah, Şalaka Ahmet Madrasah and Oyunyeri Madrasah.The madrasahs built in Elmalı, another distict of Antalya, were as follows: Ketenci Ömer Paşa Madrasah, Esbak Mir-i Ahur Hacı Mehmet Bey Madrasah, Haydar Baba Madrasah, Arifî Ahmed Paşa Madrasah, Hüseyin Efendi Madrasah, Debbağ Baba Madrasah, Şeyh Ümmi Sinan Madrasah, Babazade Hacı Abdurrahman Madrasah, Hacı Şeyh Efendi Madrasah, Mustafa Efendi Madrasah, Hasan Efendi Madrasah, Salih Efendi Madrasah, Halil Efendi Madrasah, Çankırlı Madrasah, Osman Efendi Madrasah and “Mehmet Efendi Madrasah in Örtekiz village”. In addition, two madrasahs, except from these, were also found in the archive documents.A madrasah was built almost at every Street of Antalya and the madrasahs were usually named by the name of their builders. Madrasah students were provided with a certain amount of scholarship to continue their education according to the level of the education in the madrasahs and the level of the courses taught, salaries of the scholars, the status of the builder of the madrasah. The scholars who worked in the madrasahs worked with a document called berat-i sharif and in the case of the disappearance of this document a new berat-i sharif would be prepared by the Shaykh al-Islami. Scholars working without this document were also determined. In the scholar appointments foundation, board of trustees, müfti, and the city regents were very influential. There were also some appointments resulted from death, promotion besides leaving job with their own will. There were some problems with the appointments in Antalya and the foundation revenues to which the madrasah was attached were delivered to certain individuals until these problems were resolved.In madrasahs of Antalya, science was given a great importance and all kinds of monetary issues were tired to be eliminated with donations given to both scholars and students. However, it is observed that madrasahs were involved in some events in Antalya. As a matter of fact, among those who participated in the Şah Kulu Rebellion that took place in 1510-1511, there were also madrasah students and education training had therefore been disrupted for a long time. it is known that the state sent orders to the judges (qadi) in the region consecutively in order to prevent the rebellion. Also during this period some madrasahs were used as the activity center of armed students or people who disguised them.One of the issues that negates the education and training in the madrasahs in Antalya is that in 1890 the immigrants started to be hosted in Antalya and the guests visiting were accommodated in madrasahs as there were no other available places. This situation had been continued for a long time and even telegrams have been sent about the students living on the sidewalks.Another important issue that disrupts education was epidemic diseases. It was reported that too many people died in the district of Istanoz because of smallpox, there was no doctor and the health personnel should go to the region urgently. Despite all the problems experienced in madrasahs, they continued their activities in Antalya and while continuing their activities under the control of foundations in 1826, with the establishment of the Ministry of Foundations, they were connected to this institution. (shrink)

Emerging markets are a growing force, and the resulting increase in wealth—especially among the middle class—promotes conspicuous consumption with potentially negative impacts for societal and environmental well-being. Efforts to encourage ethical consumer behavior in emerging markets often meet various forms of consumer resistance. One reason that ethical consumption may suffer in emerging markets is because consumers have difficulty considering ethical other-focused attributes, such as Fair Trade or eco-friendly options, especially if those attributes do not directly benefit the self. Our research (...) demonstrates a simple way to encourage more ethical consumption in emerging markets, without economic incentives. In particular, when consumers see narrow (vs. broad) product categories, they are more likely to incorporate both salient (self-focused) and non-salient (other-focused) attributes into their decision. Thus, narrow product categories encourage consumers to consider ethical attributes to a greater extent than they normally would. This finding holds in private settings, across various product categories (i.e., coffee, tea, juice) and contexts (i.e., online and in the field), and in different emerging markets (e.g., India, South Africa, and Iran). (shrink)

Radical generosity and the origins of cosmopolitanism -- Radical generosity as unconditional ethics -- The practice of radical generosity -- The possibility of cosmopolitanism n the realm of political institutions.